تربچه و تاریخچه آن
تربچه یکی از گیاهان خوراکی خانواده خردل است که ریشه‌های خوراکی دارد و در ابتدا در اروپا پراکنش داشته است. در زمان‌های قدیم، رومیان از این گیاه به‌عنوان بخشی از غذای اصلی خود استفاده می‌کردند. تربچه در انواع و گونه‌های متعددی دیده می‌شود که از نظر اندازه، رنگ و مدت رشد با یکدیگر تفاوت دارند.
به شکل وحشی، تربچه در مناطق غرب آسیا و اروپا به‌صورت خودرو پراکنش دارد. در مجموع، چهار نوع اصلی از این گیاه وجود دارد: تربچه تابستانه، تربچه پاییزه، تربچه زمستانه و بهاره که در رنگ‌های متنوع قرمز، سیاه و سفید رشد می‌کنند. تربچه اروپایی و تربچه بهاره از جمله رایج‌ترین انواع مصرفی در سراسر جهان، از جمله ایران، هستند. این گونه‌ها معمولاً کوچک‌اند، در فصل بهار یا تابستان برداشت می‌شوند و طعمی ملایم دارند. جالب است بدانید که بیش از ۲۵۰ نوع مختلف از تربچه در جهان وجود دارد.
گیاهشناسی تربچه
تربچه با نام علمی Raphanus sativus شناخته می‌شود. این نام از واژه‌ای گرفته شده که به معنای سرعت است و به جوانه‌زنی سریع این گیاه اشاره دارد. تربچه یک سبزی سریع‌الرشد است که بسته به نوع آن، بین ۴ تا ۸ هفته آماده مصرف می‌شود.
این گیاه دارای انواع متنوعی است. برگ‌های تربچه بیضی‌شکل، کشیده، زبر و با بریدگی‌هایی در اطراف هستند و مستقیماً از ریشه خارج می‌شوند. قسمت خوراکی تربچه، برجستگی انتهایی برگ‌هاست که در رنگ‌های سفید، قرمز و دو رنگ دیده می‌شود.
انواع تربچه
- تربچه نقلی (تربچه ۴ فصل):
- این نوع بسیار زود سبز شده و در مدت کوتاهی محصول می‌دهد.
- در شکل‌ها و رنگ‌های متنوعی وجود دارد، از جمله:
- گرد قرمز
- گرد ارغوانی
- گرد سفید
- گرد بنفش
- گرد قرمز با نوک سفید
- نیمه بلند قرمز
- نیمه بلند قرمز با نوک سفید
- نیمه بلند ارغوانی
- نیمه بلند سفید
- بلند بنفش
- ترب یا تربچه درشت:
- زمان بیشتری برای به دست آوردن محصول نیاز دارد.
- بوته‌های ترب بزرگ‌تر از تربچه بوده و فاصله بیشتری بین بوته‌ها برای رشد مناسب ضروری است.
- در دو رنگ سفید و سیاه وجود دارد که به ترب سیاه و ترب سفید معروف هستند.
کاشت تربچه
تربچه در آب و هوا و خاک مناسب رشد می‌کند، اما هوای گرم باعث خشک شدن و کاهش کیفیت آن می‌شود. از نظر خاک، شرایط زیر برای کشت تربچه توصیه می‌شود:
- کشت بهاره: خاک شنی و نرم بهتر از خاک رسی و شنی سخت است.
- کشت تابستانه: خاک‌های رسی و شنی مرطوب بهترین محصول را تولید می‌کنند.
مدت زمان جوانه زدن بذر تربچه
بذر تربچه که قرمز، کروی و ریز است، معمولاً ۴ تا ۷ روز پس از کاشت سبز می‌شود.
مقدار بذر تربچه مورد نیاز
- تربچه نقلی یا ریز: ۲.۵ تا ۳ کیلوگرم برای یک هکتار
- ترب درشت: ۱ تا ۱.۵ کیلوگرم برای یک هکتار
روش‌های کاشت تربچه قرمز
- روش خطی:
- بذرها در شیارهایی با فاصله ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر کاشته می‌شوند.
- فاصله بین بذرها ۱ تا ۲ سانتی‌متر است.
- خاک اطراف شیار روی بذرها پخش می‌شود.
- روش کرتی:
- بذرها به‌صورت یکنواخت در زمین پخش می‌شوند.
- برای این کار، بذرها را با ۲ تا ۳ برابر خاک نرم یا ماسه مخلوط کرده و در زمین می‌پاشند.
- سپس با استفاده از مال چوبی یا شنکش، خاک روی بذرها را می‌پوشانند تا از تابش مستقیم آفتاب در امان باشند.
کشت زمستانه
تربچه نقلی را از آبان ماه به بعد در زیر نایلون شاسی یا گلخانه کاشته و در زمستان برداشت می‌کنند.
این اطلاعات نشان‌دهنده روش‌های متنوع کاشت تربچه و توجه به جزئیات برای دستیابی به محصول باکیفیت است.
خواص تربچه
ترکیبات تغذیه‌ای تربچه:
- دارای ۱۶ کیلوکالری انرژی در هر ۱۰۰ گرم
- حاوی کربوهیدرات، فیبر، پروتئین، چربی، ویتامین‌های C، B1، B2، B3، B5، B6
- مواد معدنی: کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم، روی
- سرشار از اسید آسکوربیک (ویتامین C)، اسید فولیک و پتاسیم
فواید سلامتی تربچه قرمز:
- تقویت عمومی بدن:
- مفید برای دندان‌ها، لثه‌ها، اعصاب، مو و ناخن
- تسکین خستگی عصبی
- کمک به بهبود مشکلات گوارشی
- درمان بی‌خوابی هنگام مصرف در شام
- خواص ضد سرطانی:
- پیشگیری از سرطان‌های روده بزرگ، معده، دهان و کلیه
- پاکسازی کبد و معده
- حاوی مواد سم‌زدا و آنتوسیانین‌ها
- پاکسازی و سم‌زدایی:
- پاکسازی خون و جلوگیری از تخریب سلول‌های قرمز
- موثر در درمان یرقان
- افزایش ترشح صفرا و پاکسازی کبد
- اثرات دیورتیک:
- افزایش ادرار
- درمان التهاب و سوزش مجاری ادرار
- پاکسازی کلیه‌ها و کاهش عفونت کلیوی
- کمک به کاهش وزن:
- کاهش اشتها به دلیل فیبر و آب فراوان
- مناسب برای افراد چاق
- بهبود پوست و مو:
- مرطوب‌کننده و ترمیم‌کننده پوست
- جلوگیری از خشکی و ترک پوست
- موثر در درمان گزش حشرات و کاهش خارش و تورم
- تاثیرات گوارشی:
- بهبود یبوست و پاکسازی روده بزرگ
- بهبود متابولیسم و گردش خون
- کاهش اسید معده و حالت تهوع
- اثرات تسکینی:
- کاهش تب و التهاب
- جلوگیری از عفونت دستگاه تنفسی
- تسکین سردرد
هشدار:
- افراد با مشکلات تیروئیدی باید قبل از مصرف تربچه با پزشک مشورت کنند؛ زیرا ممکن است تربچه باعث تحریک تیروئید شود.
خدمات کشاورزی راد علاوه بر ارائه بذرهای با کیفیت تربچه داخلی، مجموعه‌ای از بذرهای خارجی با کیفیت بالا مانند بذر تربچه چریبل سایس، بذر تربچه هیبرید بامی (BAMI F1)، بذر تربچه هیبرید سهیل الیت، بذر تربچه هیبرید وینتیج توزر، بذر تربچه پروفید سیدز و بذر تربچه هیبرید کامیل (Camill F1) را نیز عرضه می‌کند.
