بادمجان: معرفی و ویژگی‌ها
بادمجان، با نام علمی Solanum melongena، گیاهی از خانواده سیب‌زمینیان است. این گیاه معمولاً یک‌ساله بوده و دارای ساقه‌های قوی، خشن، و شاخه‌شاخه است. برگ‌های بادمجان پهن، کشیده و با رنگی متمایل به خاکستری هستند که گاهی خارهایی روی سطح آن‌ها مشاهده می‌شود. گل‌های این گیاه شباهت زیادی به گل‌های سیب‌زمینی دارند اما بزرگ‌تر بوده و به رنگ بنفش کمرنگ دیده می‌شوند. بادمجان در مناطق گرمسیر و معتدل گرم به خوبی رشد کرده و محصول می‌دهد. اما در مناطق سرد، میوه‌های آن معمولاً قبل از رسیدن کامل، از بین می‌روند و قابلیت مصرف ندارند. از نظر نیازهای غذایی، بادمجان مشابه گوجه‌فرنگی است و برای داشتن عملکرد مناسب باید زمین زراعی تقویت شود.
نیازهای اکولوژیکی بادمجان
- اقلیم مناسب
- در نواحی گرم و استوایی: بادمجان گیاهی دائمی است.
- در نواحی معتدل و سرد: به دلیل حساسیت به سرما، بوته‌ها در زمستان خشک می‌شوند.
- برای برداشت حداکثری، این گیاه باید در مناطقی با تابستان طولانی یا در مناطق گرمسیری کشت شود.
- خاک و تغذیه
- نوع خاک: بهترین خاک برای کاشت بذر بادمجان، خاک‌های شنی-رسی با اسیدیته بین 5.5 تا 6.8 است.
- کود دامی: در صورت دسترسی، حدود 30 تن کود دامی در هکتار با اولین شخم به زمین اضافه می‌شود.
- کود شیمیایی: در صورت نبود کود دامی یا هزینه بالا، از 50-75 کیلوگرم نیتروژن و 100-150 کیلوگرم فسفر و پتاس استفاده می‌شود.
- ویژگی خاک: خاک باید توانایی نگهداری رطوبت و حاصلخیزی بالایی داشته باشد.
روش کاشت بذر بادمجان
زمان کاشت بذر بادمجان
- مناطق گرمسیر: بذر بادمجان در بهمن‌ماه در خزانه گرم یا شاسی کاشته می‌شود.
- مناطق معتدل: کاشت بذر بادمجان در فروردین‌ماه انجام می‌شود.
انتقال نشا بامجان
- پس از رسیدن بوته‌ها به مرحله چهار برگی، نشاها از خزانه خارج شده و در زمین اصلی که از قبل آماده شده است، با فاصله 75 سانتی‌متر از یکدیگر روی ردیف‌ها کاشته می‌شوند.
آبیاری و فصل برداشت بادمجان
- آبیاری: در طول تابستان، هر 4 روز یک‌بار آبیاری ضروری است.
- برداشت محصول: برداشت از اواخر خرداد آغاز شده و تا اواخر مهر ادامه دارد. محصول نهایی بادمجان‌های ریز و تلخی است که اغلب برای تهیه ترشی استفاده می‌شود.
فاصله کاشت بذر بادجان
- کاشت خطی:
- فاصله خطوط: بین 75 تا 100 سانتی‌متر (بسته به نوع بادمجان و کیفیت زمین).
- فاصله بوته‌ها روی خطوط: 50 تا 60 سانتی‌متر.
کشت مستقیم بذر بادمجان و کشت خزانه‌ای
- کشت مستقیم:
- در این روش، بذر بادمجان مستقیماً در زمین اصلی کاشته می‌شود.
- کاشت باید تا رفع کامل سرما به تأخیر بیفتد.
- کشت خزانه‌ای:
- بذرها در خزانه یا گلخانه گرم کاشته می‌شوند.
- نشاها پس از مساعد شدن هوا و برطرف شدن سرما به زمین اصلی منتقل می‌شوند.
ویژگی بذر بادمجان
- بذر بادمجان برای جوانه زدن به یک دوره استراحت طولانی نیاز دارد.
- حتی پس از سپری شدن دوره استراحت و کاشت در شرایط مناسب، درصد کمی از بذرها جوانه می‌زنند و رشد نشاها کند است.
- مدت زمان لازم از بذرکاری تا انتقال نشا به زمین اصلی بین 6 تا 12 هفته متغیر است.
- بذر بادمجان کوچک و به رنگ زرد یا سفید است و قوه نامیه خود را تا 6 تا 7 سال حفظ می‌کند.
کاشت در نواحی سرد و فصل کوتاه
- در نواحی سرد و مناطقی با فصل رشد کوتاه، بذر بادمجان باید دو ماه و نیم پیش از گرم شدن هوای بیرون در گلخانه کاشته شود.
- این روش امکان برداشت محصول کافی را در این نواحی فراهم می‌کند.
برداشت و انواع بادمجان
زمان و نحوه برداشت
- میوه بادمجان از زمانی که حدود یک‌سوم از اندازه نهایی خود را پیدا کرده باشد تا رسیدن کامل قابل برداشت است.
- میوه کاملاً رسیده رنگی پررنگ دارد و می‌تواند برای مدت طولانی روی بوته مادری باقی بماند بدون اینکه کیفیت خود را از دست بدهد.
انواع بادمجان
- بادمجان قلمی:
- این نوع از قدیم در ایران کشت می‌شده است.
- دارای میوه‌هایی باریک و بلند است.
- طول میوه چندین برابر قطر آن است که معمولاً بین 3 تا 5 سانتی‌متر تغییر می‌کند.
-
بادمجان آمریکایی:
- شامل دو گونه اصلی است:
- نوع معمولی: میوه قطور و طول آن تقریباً دو برابر قطر میوه است.
- نوع دیگر: قطر میوه زیاد و تقریباً برابر با طول میوه است.
- در هر دو گونه، بوته‌ها کوتاه و پرشاخ و برگ هستند.
- شامل دو گونه اصلی است:
