هویج و تاریخچه آن
هویج وحشی به عنوان یک سبزی تاریخ دقیقی از زمان استفاده‌اش در دسترس نیست، و سابقه اهلی شدن آن هنوز هم در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. به علت تنوع گونه‌ها و پراکنش گسترده این سبزی در سراسر جهان، محل دقیق پیدایش آن مشخص نشده است. گیاه‌شناسان معتقدند که هویج در ابتدا به رنگ بنفش بوده و ریشه‌ای نازک داشته است. پس از یک جهش ژنتیکی، رنگدانه بنفش هویج جایگزین شد و هویج زرد ایجاد گردید. هویج نارنجی رنگ احتمالاً در قرن‌های 16 و 17 میلادی در کشورهایی مانند هلند پرورش یافته است. این رنگ نارنجی به دلیل جذب نور خورشید در طیف خاصی از نور ایجاد شده، زیرا بتاکاروتن که عامل رنگ نارنجی هویج است، نور خورشید را در طول موج 400 -500 طیف نوری جذب می‌کند.
گیاهشناسی زردک
از نظر گیاهشناسی، هویج با نام علمی Daucus carota به خانواده چتریان تعلق دارد. این گیاه دو ساله، دارای ریشه راست و ساقه بی‌کرک است و نوع اهلی آن در بیشتر نقاط جهان کشت می‌شود. قسمت‌های مختلف گیاه هویج شامل ریشه، میوه و بذر آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. هویج معمولاً به رنگ نارنجی، سفید یا مخلوطی از قرمز و سفید است و بافت تازه آن خشک و ترد می‌باشد.
کاشت هویج
کاشت هویج نکات کلیدی دارد که برای به دست آوردن محصول با کیفیت باید رعایت شوند.
دما و فصل کشت بذر هویج:
-
- هویج سبزی فصل خنک است و بهترین رشد در دماهای 15 تا 21 درجه سانتیگراد دارد.
- در دماهای بالا، ریشه‌های گیاه کوتاه شده و در دمای بسیار پایین ریشه‌ها باریک، دراز و کمرنگ می‌شوند.
نوع خاک مناسب زردک:
-
- بهترین خاک برای کشت هویج، خاک‌های عمیق، سبک و دارای هوموس کافی است.
- زردک خاک‌های شنی لومی را ترجیح می‌دهد.
- خاک‌های سنگین و کود دامی زیاد می‌توانند باعث بدشکل شدن محصول زردک و افزایش شیوع مگس هویج شوند.
- توصیه می‌شود کود دامی مورد نیاز در فصل قبلی کشت به زمین افزوده شود.
عمق کاشت بذر هویج:
-
- در هنگام کاشت بذر زردک، باید عمق کاشت را تا نیم تا یک سانتی‌متر در نظر گرفت.
آفات هویج:
-
- شب‌پره زمستانی از آفات متداولی است که به هویج آسیب می‌رساند.
برداشت هویج ایرانی
-
- کیفیت بالاتر محصول زمانی به دست می‌آید که بخش گوشتی خارجی و بخش داخلی استوانه مرکزی محصول، اختلاف رنگ کمتری داشته باشند.
- هرچه بخش خارجی محصول بیشتر از بخش داخلی باشد، کیفیت محصول بهبود می‌یابد.
خواص هویج
- ماده موثره هویج: کاراتنوئید، هیدروکاتین، املاح معدنی، پکتین، ویتامین‌هایA، B و C آسپارژین و فیبر خوراکی.
- خواص در طب سنتی: پایین آورنده قند خون، تقویت کننده معده، ملین، زیاد کننده نیروی جسم، ضد اسهال، تسکین درد سینه و معده، خارج کننده سنگ کلیه.
- خواص پخته هویج: آنتی‌اکسیدان بیشتر از هویج خام، مفید برای درد و خارش، سوختگی‌ها و آکنه.
- خواص بتاکاروتن: تبدیل به ویتامین A در کبد، بهبود دید در شب، جلوگیری از نابودی ماکولا و پیرچشمی.
- کاهش خطر سرطان: کمک به کاهش ابتلا به سرطان ریه، سینه و روده بزرگ.
- ضد پیری: جلوگیری از آسیب‌های سلولی و پیر شدن سلول‌ها به دلیل وجود بتاکاروتن.
- ضد عفونت: خواص ضدعفونی کنندگی هویج در درمان عفونت‌ها.
- کاهش بیماری‌های قلبی: کاهش بروز بیماری‌های قلبی و فشار خون به دلیل کاراتنوئیدها.
- سلامت کبد و روده: کمک به تمیز شدن کبد از سموم و پیشگیری از یبوست مزمن.
- سلامت دهان و دندان: تحریک لثه‌ها، ترشح بزاق و جلوگیری از پلاک‌های دهانی و بیماری‌های دندان.
- پیشگیری از اختلالات گوارشی: جلوگیری از تشکیل زخم معده و مشکلات گوارشی، آب هویج برای ورم و زخم معده مفید است.
- اثرات مفید بر کلیه‌ها: پیشگیری از ورم و سنگ کلیه.
توجه ویژه به مصرف هویج در دوران بارداری و شیردهی:
- مصرف بذر هویج در دوران بارداری می‌تواند موجب سقط جنین شود.
- مصرف هویج در دوران بارداری باید محدود باشد.
خدمات کشاورزی راد علاوه بر ارائه بذر با کیفیت هویج ایرانی، بذر هویج فرنگی با کیفیت بالا مانند بذر هویج نانتس را نیز عرضه می‌کند.
