گیاهشناسی بامیه
بامیه با نام علمی Hibiscus esculentus، گیاهی از خانواده پنیرک (Malvaceae) است که در مناطق گرمسیری به خوبی رشد می‌کند. این گیاه در نواحی سرد رشد کمتری دارد و محصول آن کاهش می‌یابد.
بامیه دارای ساقه‌ای راست و پوشیده از تار است که ارتفاع آن بین نیم تا یک متر می‌رسد. گلبرگ‌های این گیاه به رنگ زرد هستند و در مرکز، بخش قرمز رنگی دیده می‌شود. قسمت خوراکی بامیه شامل غلاف‌های حاوی بذر است که از تارهای ریز پوشیده شده‌اند.
کاشت بذر بامیه
1. شرایط کاشت بذر بامیه
- بامیه گیاهی حساس به سرما است و باید بعد از گرم شدن هوا کشت شود.
- بذر بامیه را مستقیماً در زمین اصلی می‌کارند، زیرا نسبت به نشاکاری مقاومت کمی دارد.
- اگر بوته‌ها از خاک خارج شوند، با مراقبت‌های ویژه (مانند تأمین سایه برای بوته‌های نشاشده)، ممکن است نشاکاری را تحمل کنند.
2. فواصل کاشت
- فاصله ردیف‌ها: 120 تا 150 سانتی‌متر
- فاصله بوته‌ها روی ردیف: 30 تا 90 سانتی‌متر (بسته به پا کوتاه بودن بوته‌ها)
3. عمق کاشت بذر بامیه
- بذرها در عمق 1 تا 1.5 سانتی‌متری خاک کاشته می‌شوند.
4. نکات جوانه‌زنی
- بذرهای بامیه به سختی جوانه می‌زنند، بنابراین:
- تعداد بذر بیشتری در فاصله کمتری کاشته می‌شود.
- پس از جوانه‌زنی، بوته‌های اضافی تنک می‌شوند.
- خیساندن بذرهای بامیه به مدت 24 ساعت در آب، به بهبود جوانه‌زنی کمک می‌کند.
داشت بامیه
1. مراقبت‌های زراعی اصلی
- سرشکنی: حذف بوته‌های اضافی برای افزایش فضای رشد بوته‌های سالم.
- مبارزه با علف‌های هرز: از کارهای ضروری برای حفظ کیفیت مزرعه بامیه.
2. شرایط محیطی مناسب برای کشت بامیه
- آب و هوا: هوای گرم، خشک و طولانی برای رشد بامیه مناسب است.
- آبیاری: بامیه به آبیاری زیاد و عمیق نیاز دارد.
3. آفات و بیماری‌های بامیه
- بیماری قارچی: قارچ فوزاریوم ممکن است به گیاه حمله کند.
- آفات: شته‌ها از آفات مهم هستند که می‌توانند به بوته‌های بامیه آسیب برسانند.
برداشت بامیه
- زمان برداشت بامیه
- برداشت میوه بامیه به صورت مرتب انجام می‌گیرد.
- غلاف‌هایی که حاوی بذر هستند، قسمت خوراکی میوه را تشکیل می‌دهند.
- زمانی که غلاف خم شود و شکاف بردارد، زمان برداشت آن فرا رسیده است.
- اگر غلاف فقط خم شود و شکافته نشود، زمان برداشت گذشته است و غلاف‌ها خشک و چوبی شده و کیفیت میوه کاهش می‌یابد.
- اندازه و ویژگی‌های میوه هنگام برداشت
- میوه‌ها معمولاً بین 5 تا 7 سانتی‌متر متغیر هستند.
- میوه‌ها باید 2 سانتی‌متر با دم میوه برداشت شوند.
- دوره برداشت
- دوره برداشت بامیه معمولاً از خرداد تا مهر ماه ادامه دارد.
- برداشت باید صبح تا بعد از ظهر انجام شود.
- روش برداشت
- غلاف‌ها باید به طور مرتب چیده شوند تا گیاه بتواند به تولید خود ادامه دهد.
- غلاف‌های ترد و جوان باید هر روز برداشت شوند.
- عملیات پس از برداشت بامیه
- پس از برداشت، عملیات جداسازی، درجه‌بندی و بسته‌بندی باید صورت گیرد.
- دمای مناسب برای نگهداری در انبار بین 5 تا 10 درجه سانتیگراد با رطوبت نسبی 90 تا 95 درصد برای مدت 1 تا 1.5 هفته است.
- تهیه بذر از بامیه
- برای تهیه بذر، باید صبر کرد تا میوه‌ها کاملاً برسند.
- پس از رسیدن میوه‌ها، آن‌ها را از بوته جدا کرده و در محل خشک و سایه نگهداری می‌کنند تا غلاف میوه‌ها کاملاً خشک شوند.
- سپس دانه‌ها از غلاف‌ها خارج کرده و در ظرف مناسب در محل خشکی نگهداری می‌شوند.
