گیاهشاسی باقلا
باقلا (Vicia faba) یکی از گیاهان خانواده فاباسه (Fabaceae) است که به‌صورت بوته‌ای رشد می‌کند. این گیاه ارتفاعی بین ۵۰ سانتی‌متر تا ۱.۸ متر دارد و دارای ساقه‌ای محکم و قوی است. برگ‌های آن ۱۰ تا ۲۵ سانتی‌متر طول دارند.
گل‌های باقلا از ۵ کاسبرگ و ۵ گلبرگ تشکیل شده‌اند. میوه‌های این گیاه درون غلاف‌های چرمی‌شکل قرار دارند که طول آن‌ها بین ۱۵ تا ۲۵ سانتی‌متر و عرضشان ۲ تا ۳ سانتی‌متر است. هر غلاف حاوی ۳ تا ۸ دانه باقلا می‌باشد.
یکی از ویژگی‌های مهم باقلا، توانایی تثبیت نیتروژن در خاک است. مانند سایر حبوبات، این گیاه به بهبود ساختار خاک کمک کرده و از تخریب بافت خاک و فرسایش آن جلوگیری می‌کند. به همین دلیل، کشت آن در زمین‌های زراعی متداول است.
باقلا عمدتاً در آب‌وهوای معتدل کشت می‌شود و تا حدودی نسبت به سرما مقاوم است. این گیاه قادر است دمای ۴- درجه سانتی‌گراد را تحمل کند، اما در ۷- درجه سانتی‌گراد از بین می‌رود.
شرایط کاشت بذر باقلا
- تکثیر باقلا از طریق بذر انجام می‌شود.
- زمان کاشت بذر باقلا:
- در مناطق سردسیر: اسفند ماه
- در مناطق معتدل: پاییز
- بهترین خاک برای کشت بذر باقلا:
- زمین‌هایی با مقدار کافی رس و کود عالی بیشترین محصول را می‌دهند.
- زمین‌های نیمه‌سنگین و دارای رطوبت کافی نسبت به زمین‌های شنی برای کاشت باقلا مناسب‌تر هستند.
- دمای مناسب رشد:
- در طول فصل رشد بین ۱۵ تا ۱۸ درجه سانتی‌گراد است.
- رشد و تشکیل میوه وابسته به دمای پایین و رطوبت نسبی زیاد است.
- تأثیر گرما:
- دمای بالا باعث کاهش گل و میوه می‌شود.
نیازهای تغذیه‌ای و آبیاری
- احتیاج به آب زیاد است.
- کود مناسب:
- کود حیوانی به مقدار ۲۰ تا ۳۰ تن در هکتار توصیه می‌شود که به نوع زمین و تناوب کشت بستگی دارد.
- کود شیمیایی شامل:
- ۱۰۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار
- ۸۰ کیلوگرم فسفات در هکتار
- ۲۰۰ کیلوگرم پتاس در هکتار
روش کاشت باقلا
- فاصله بین دو بوته ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر
- فاصله بین ردیف‌ها ۵۰ تا ۷۰ سانتی‌متر
- عمق کاشت بذر باقلا ۵ تا ۸ سانتی‌متر
- کاشت به‌صورت ردیفی انجام می‌شود
- مدت زمان لازم برای کاشت تا برداشت باقلا ۱۲۰ تا ۱۵۰ روز است.
آفات و بیماری‌های باقلا
باقلا در معرض آفات و بیماری‌های متعددی قرار دارد که می‌توانند بر رشد و عملکرد آن تأثیر بگذارند. از مهم‌ترین آفات این گیاه شته سیاه باقلا و سوسک باقلا هستند که معمولاً با استفاده از آفت‌کش‌ها کنترل می‌شوند. علاوه بر آفات، بیماری‌هایی مانند زنگ باقلا، لکه سیاه برگ باقلا، لکه قهوه‌ای برگ و غلاف و بیماری ویروسی موزاییک نیز می‌توانند باعث کاهش کیفیت و کمیت محصول شوند. کنترل این بیماری‌ها نیازمند مدیریت به‌موقع و استفاده از روش‌های مناسب پیشگیری و درمان است.
برداشت باقلا بسته به مقیاس زراعت به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. در زمین‌های کوچک، برداشت معمولاً به‌صورت دستی و در زمانی انجام می‌شود که دانه‌ها هنوز در مرحله شیری هستند. اما در زراعت‌های وسیع، از ماشین‌آلات مخصوص برداشت استفاده می‌شود.
مراحل برداشت باقلا
- قطع ساقه‌ها از نزدیکی سطح خاک
- قرار دادن دسته‌های ساقه و غلاف به‌صورت عمودی در سطح مزرعه برای چند روز تا در معرض نور خورشید خشک شوند
- استفاده از دستگاه دانه‌جداکن برای جدا کردن دانه‌های باقلا از ساقه و غلاف
میزان محصول نهایی باقلا بسته به نوع زمین و شرایط زراعی متغیر است، اما به‌طور متوسط حدود ۶ تن در هکتار برآورد می‌شود.
